Żłobek i przedszkole to pierwsze miejsca, w których dziecko może rozwijać się społecznie. Dlaczego warto zachęcać dzieci do zabawy w grupie?
Dzieci przebywające w żłobkach czy przedszkolach szybciej nawiązują kontakty z rówieśnikami. Pierwsze zabawy z kolegami i pierwsze wspólne zajęcia to początki nauki pracy w zespole. To cenna umiejętność, która wbrew pozorom jest bardzo potrzebna nie tylko z okresie dziecięcym, ale i później w szkole oraz w późniejszym życiu zawodowym.
Najmłodsi – soliści
Małe dzieci w wieku 2-3 lat nie potrafią bawić się wspólnie. Na tym etapie rozwoju są małymi egoistami. Chociaż są już na tyle sprawne językowo, że nawiązywanie kontaktu z rówieśnikami nie sprawia im trudności, to jednak nie potrafią jeszcze bawić się i pracować razem według wspólnie wymyślonego scenariusza. Dwulatek woli samotne zabawy, nawet gdy jest w grupie. Gdy tylko pojawi się obok niego kolega, zabawa kończy się walką o zabawkę. Ma silne poczucie własności, dlatego nie umie dzielić się zabawkami, nie rozumie zwrotu „pożyczyć”, nadal woli brać niż dawać. Paradoksalnie, wzajemne zabieranie sobie zabawek to pierwszy kontakt społeczny malucha. Ale żeby go rozwijać i skierować w dobrym kierunku, nauczyciele i opiekunowie maluchów powinni jak najwcześniej podejmować próby zachęcania dzieci do wspólnych zabaw. Im wcześniej malec zacznie bawić się w grupie, tym szybciej zdobędzie doświadczenia związane z obcowaniem z drugim człowiekiem. Nawet jeśli malec początkowo będzie temu niechętny i będzie bawić się sam, to jednak będzie zdawać sobie sprawę z obecności towarzyszy i obserwować ich zachowania. Z biegiem czasu i w miarę gromadzenia doświadczeń nauczy się dialogu, nawiązywania przyjaźni i rozwiązywania konfliktów. Zabawy zespołowe dla najmłodszych muszą być proste i atrakcyjne dla maluchów: taniec w kółeczku do znanej piosenki czy udawanie pociągu, w którym każde dziecko jest wagonikiem, a także zespołowe gry sportowe, jak granie w piłkę – to dobre propozycje uczące wspólnego działania.
Granie do jednej bramki
Im maluch starszy, tym częściej nawiązuje kontakty z kolegami. Przedszkole to okres, gdy zdecydowanie woli kontakty z rówieśnikami niż samotne zabawy. Towarzystwo kolegów uczy go kontaktów społecznych, nawiązywania relacji, rozwiązywania konfliktów. Opiekun 5-6-latka powinien wykorzystać ochotę dzieci do wspólnego działania. Doskonałym sposobem na taki trening jest zachęcenie ich do grania w gry planszowe, ale również np. zabawy w kalambury lub w podchody na świeżym powietrzu. Można dać przedszkolakom poważniejsze zadanie: wykonanie rysunku na dużym brystolu albo plakatu czy przygotowanie scenki na zadany temat. Praca zespołowa w grupie 5-6-latków niesie ze sobą wiele korzyści zarówno edukacyjnych, jak i wychowawczych. Nieśmiali nabierają odwagi przy bardziej przebojowych kolegach, słabsi uczą się od mądrzejszych i sprawniejszych. Przy okazji takich ćwiczeń dzieci uczą się współpracować, przestrzegać zasad, słuchać nawzajem, pomagać sobie i tolerować swoje błędy. Dążenie do jednego celu jednoczy grupę, scala przyjaźnie. To idealny sposób na zintegrowanie grupy i poprawę ich wzajemnych relacji.
Jak zachęcać dziecko do pracy w grupie?
Zawsze w grupie dzieci znajdzie się jakieś dziecko, które nie lubi się integrować z resztą i woli samotne dziania i zabawy w pojedynkę. Przyczyną takiej sytuacji jest zwykle nieśmiałość, nieumiejętność nawiązywania kontaktów, problemy z komunikacją, np. wynikające z kłopotów z mówieniem albo poczucie inności. Zachęcenie takiego dziecka do wspólnej zabawy to najpoważniejsze zadanie nauczyciela i wychowawcy. Przede wszystkim warto po imieniu zawołać dziecko i delikatnie proponować wzięcie udziału w zabawie. Można też spróbować wyznaczyć mu jakieś zadanie, któremu naszym zdaniem sprosta (chodzi o to, by nie zniechęcić porażką, lecz zapewnić sukces, który zmotywuje do dalszego działania). Trzeba też budować w dziecku własne poczucie wartości i pewności siebie.
Przy próbie zachęcenia dziecka do zabawy z rówieśnikami w grupie zawsze należy wziąć pod uwagę wiek dziecka. Maluch dwuletni jest na zupełnie innym etapie socjalizacji niż sześciolatek. Należy także wziąć pod uwagę to, że każde dziecko potrzebuje innej ilości czasu do tego, aby odważyć się na współdziałanie w grupie. Nigdy nie należy dziecka zmuszać do zabawy. Życzliwa cierpliwość potrafi przekonać nawet najbardziej nieśmiałe dzieci. Warto organizować zabawy, które rozbudzą ciekawość dziecka, tak aby wygrała ona z niechęcią do wejścia w grupę i pomogła przełamać pierwsze trudności. Dobrze jest ukazać ważną rolę, jaką dane dziecko może odegrać w konkretnej zabawie, a także wytłumaczyć, że w chwili, gdy przestanie mu się podobać lub poczuje się zmęczone, będzie mogło zrezygnować z dalszej zabawy bez żadnych konsekwencji.
Zachęcenie dziecka do zabawy w grupie to bardzo ważny etap w jego rozwoju. Wydaje mi się, iż większość dzieci jest wychowywana w poczuciu, że one są najważniejsze i niekoniecznie muszą zwracać uwagę na inne dzieci. To one muszą mieć najlepsze miejsce, być pierwsze na bujance, to one są najlepsze. Tak więc socjalizacja to ważne zadanie zarówno dla samych dzieci jak też ich rodziców, którzy często nieświadomie przenoszą swoje ambicje na swoje dzieci i ich rozwój. Jak mama jest przebojowa to dziecko zazwyczaj też musi i niekoniecznie będzie ona zwracać uwagę na inne dzieci, gdyż będzie postępować podobnie jak dorosły. Tak więc trzeba tą tendencję odwrócić i wychować i dzieci i czasami ich rodziców.
Zabawy w grupie rówieśników są bardzo ważnym etapem w rozwoju społecznym dziecka i warto od najmłodszych lat zachęcać dzieci do zabaw grupowych.Dzięki takim zabawom dziecko o wiele lepiej się integruje z otoczeniem i wyrabia w sobie empatię,a to w dorosłym życiu zaowocuje dobrymi relacjami z innymi ludźmi.