Bajki terapeutyczne dla dzieci

W oczach dorosłych problemy dzieci są mniejsze lub większe, w odczuciu maluchów – każdy może rosnąć do gigantycznych rozmiarów i utrudniać normalne funkcjonowanie. Pomocne mogą okazać się bajki terapeutyczne.

Bajki terapeutyczne silnie oddziałują na emocje, ponieważ dotykają trudnych sytuacji, z którymi dziecko zmaga się na co dzień. Proponują sposoby zachowania się, uczą samodzielnego rozwiązywania problemów. Przybliżają nieznany świat, pełen zagrożeń, niebezpieczeństw płynących ze strony ludzi i natury. To świat, w którym dziecko dopiero uczy się żyć.

OPOWIEŚCI NIE ZWYCZAJNE

Maluchy wymagają wsparcia w rozwoju, ponieważ inaczej rozumieją sytuacje zagrażające, mocno je przeżywają, są jakby w klatce własnych myśli i silnych emocji. Bajki terapeutyczne zawierają elementy kompensujące bezpieczeństwo, miłość czy uznanie. Takie opowieści to często krótkie, dowcipne utwory, w których świat realny miesza się z fantastycznym. Akcja rozgrywa się w bajkowym świecie zabawek, ufoludków, zwierzątek, nieraz trafiają tam dzieci i znajdują to czego szukają, tzn. wsparcie, akceptację, miłość, zrozumienie. Wyróżnia się trzy rodzaje bajek terapeutycznych: relaksacyjne, psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne.

DLACZEGO WARTO SIĘGAĆ PO BAJKI TERAPEUTYCZNE?

Celem bajek relaksacyjnych jest uspokojenie i odprężenie dziecka. Wykorzystuje się w nich wizualizację. Uwolnienie od napięć i negatywnych emocji możliwe jest dzięki uaktywnianiu zmysłów w trakcie opowiadania bajki. Relaksacja prowadzi do zmniejszenia napięcia nerwowego. Osoba opowiadająca bajkę powinna być też odprężona, może przy tym towarzyszyć muzyka relaksacyjna. W bajkach psychoedukacyjnych pokazane są problemy dzieci i możliwości ich rozwiązania. Obniżają lęk związany z przeżywaniem nowych sytuacji. Doskonale sprawdzają się, kiedy dziecko ma problem z adaptacją w przedszkolu i związanym z tym rozstaniem z rodzicami, ale także w innych sytuacjach, jak np. pójście do dentysty czy lekarza. Dziecko uczy się jak zachować się w nieznanej dotąd sytuacji.

Bajki terapeutyczne pomagają obniżyć poziom lęku, kiedy dziecko przeżywa sytuacje traumatyczne, jak np. rozwód rodziców, strata bliskiej osoby. Przekazują dziecku wiedzę o lękach i strategie radzenia sobie z nimi. Pomagają nazwać nieznane dotąd uczucia.

Dzieci często nie potrafią rozmawiać o swoich uczuciach lub nie mają dostatecznie rozwiniętej mowy, aby przekazać dorosłym to, co czują. Mogą wstydzić się ich oceny, bać się strofowania. Rozmowa może spowodować wycofanie się dziecka, zamknięcie. Bajka natomiast daje poczucie bezpieczeństwa. Może skłonić dziecko do przemyśleń, dostarcza możliwe rozwiązania. Malec może utożsamić się z bohaterem, odkryć i nazwać swoje uczucia.

NAUCZYCIEL TWÓRCĄ BAJKI

Każdy z nas może sam napisać bajkę i zachęcić do tego rodziców. Na początku warto zapoznać się z bajkami wzorcowo napisanymi np. autorstwa Marii Molickiej lub Doris Brett. Podejmując wyzwanie stworzenia takiej bajki musimy wiedzieć jakie najważniejsze elementy powinniśmy zawrzeć:

• należy ustalić główny temat, czyli sytuację, wydarzenie lub emocje do których dobierzemy treść, przeżycia muszą być trudne emocjonalnie, fabułę należy umieścić w fantastycznym świecie, dbając przy tym o identyczność problemów z tymi z życia dziecka,
• stwarzamy bohatera bajki terapeutycznej, który doświadcza w swoim życiu powyższej sytuacji i podobnych emocji; bohaterem nie może być konkretne dziecko, ale ktoś podobny; może mieć ten sam wiek, płeć, a nawet zainteresowania, należy zmienić mu imię; dziecko nie może widzieć w bajce siebie, ale kogoś, kto poradził sobie z takim samym problemem, perspektywa ta pozwala się zdystansować,
• zapewniamy bohaterowi obecność innych postaci, które będą udzielały mu wsparcia; postaci te nie mają jednak pełnić roli ekspertów czy mędrców, ale osób, które doświadczyły podobnych, co bohater sytuacji,
• zadbajmy o pogodny nastrój opowiadania – o pozytywne myślenie skutkujące pomyślnym działaniem; tu nie ma miejsca na magiczne rozwiązania, a na konkretne sposoby radzenia sobie z problemem.

Bajka terapeutyczna zawsze musi kończyć się szczęśliwie. Niepotrzebne jest moralizowanie czy pouczanie, a nawet zbędne wyjaśnianie. Opowiadanie ma dać słuchaczowi i czytelnikowi siłę oraz wiarę we własne możliwości. Do bajki warto przygotować ilustracje obrazujące treść. Jeśli dziecko jest zainteresowane bajką , należy co jakiś czas do niej wracać, jednorazowe oddziaływanie opowiadania nie jest wystarczające.

Bibliografia: Molicka M., Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie.